Mantua / Mantova

Miasto w Lombardii (niecałe 50 tys. mieszkańców), w końcu XII wieku otoczone z trzech stron (dla zwiększenia obronności miasta) sztucznymi jeziorami (Lago Superiore, Lago di Mezzo, i Lago Inferiore) utworzonymi z rozlewisk rzeki Mincio wypływającej z Jeziora Garda; czwarte jezioro wyschło w końcu XVIII wieku (➤ mapka)(➤ mapka). Przez prawie cztery stulecia Mantua - rządzona przez ród Gonzagów - była jednym z najważniejszych ośrodków politycznych i kulturalnych w północnych Włoszech.

Od VI wieku p.n.e. osada etruska, potem miasto rzymskie. Po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego miasto znajdowało się pod panowaniem m. in. Bizancjum (jako część egzarchatu Rawenny), Longobardów i Franków. Przez pewien czas (w XI wieku) rządził w Mantui markiz Bonifacy III z Toskanii, a poźniej jego najmłodsza córka, Matylda; po jej śmierci Mantua była wolnym miastem.

W XIII wieku, w czasach wojen gwelfów z gibelinami, miasto opanowała na pewien czas rodzina Bonacolsich, a po nich - Luigi I Gonzaga. Gonzagowie rządzili Mantuą do roku 1708, potem miasto przeszło w ręce Habsburgów.


Za główny zabytek Mantui uchodzi zespół zamkowo-pałacowy będący niegdyś siedzibą Gonzagów, z Castello di San Giorgio i Palazzo Ducale przy Piazza Sordello . Przy tymże placu wznosi się też katedra - Duomo .

Na południowy zachód od Piazza Sordello znajdują się kolejne dwa główne place Mantui - Piazza del Broletto i Piazza dell'Erbe , z Palazzo della Ragione (z wieżą zegarową z XV wieku ) i charakterystyczną Rotonda di San Lorenzo z XI wieku, a także bodaj najważniejszym kościołem Mantui, Basilica di Sant'Andrea . Zamieszczone zdjęcie przedstawia widok od strony Piazza Brotello w kierunku Piazza dell'Erbe; w głębi po lewej stronie widać wieżę zegarową Palazzo della Ragione oraz Rotonda di San Lorenzo. Markerem zaznaczone jest położenie Teatro Accademico del Bibiena (zob. niżej).


Palazzo Ducale
Palazzo Ducale w Mantui – to ogromny (zajmujący teren o powierzchni ok. 34 tys. m²) kompleks budynków z dziedzińcami, placami i ogrodami, położony w północno-wschodniej części miasta, między Piazza Sordello a brzegiem jeziora Lago di Mezzo, stanowiący całość architektoniczną od połowy XVI wieku, choć juź w pierwszej połowie XIV wieku stał się rezydencją potężnego (od 1530 roku książęcego) rodu Gonzagów, gdy w 1328 roku Luigi Gonzaga objął w mieście władzę jako tzw. kapitan generalny.

Na zamieszczonym zdjęciu (i na pierwszym zdjęciu na tej stronie, wyżej) widoczny jest fragment Castello di San Giorgio, na zdjęciu poniżej - fasada tzw. Palazzo del Capitano (zbudowanego pod koniec XIII wieku jeszcze przez rodzinę Bonacolsich rządzącą w mieście przed rokiem 1328), wychodząca na Piazza Sordello.

Pałac był siedzibą Gonzagów od 1328 do 1708 roku, potem stracił na znaczeniu, liczne zgromadzone w nim dzieła sztuki zostały zrabowane, a same budynki zaczęły niszczeć. Na początku XX wieku w Palazzo Ducale został odrestaurowany i stał się siedzibą muzeum państwowego.

Do najważniejszych dzieł sztuki, które można dziś podziwiać w pałacu, zalicza się freski Andrei Mantegni w tzw. Camera degli Sposi (z drugiej połowy XV wieku), oraz (nie ukończone) freski Pisanella ilustrujące legendę o królu Arturze, (również z XV wieku), ale cały zespół pałacowy, wraz z dziedzińcami, placami, ulicami i parkami wewnętrznymi jest wart zwiedzenia.


Katedra w Mantui (Cattedrale di San Pietro, Duomo) (Piazza Sordello) powstała na przełomie XIV i XV wieku w miejscu, gdzie wcześniej stała świątynia zniszczona w pożarze w końcu IX wieku. Obecną katedrę także dotknął pożar w XVI wieku, po którym Giulio Romano przebudował wnętrze, zachowując oryginalną gotycką fasadę, która jednak poźniej, w XVIII wieku została zastąpiona obecną barokową, z wykorzystaniem marmuru z Carrary.
Renesansowa Basilica di Sant'Andrea przy Piazza dell'Erbe powstała w XV wieku na polecenie Ludovica II Gonzagi według projektu Albertiego (poźniej przebudowywana i ukończona dopiero w XVIII wieku).

Świątynia - wzniesiona na miejscu zajmowanym przez klasztor benedyktynów (z którego pozostała dzwonnica z początków XV wieku) - została zbudowana z myślą o licznych pielgrzymach przybywających w owym czasie do Mantui, by zobaczyć przechowywaną w mieście relikwię, Preziosissimo Sangue di Cristo, czyli grudkę ziemi nasączoną krwią Chrystusa, przywiezioną jakoby do Mantui przez rzymskiego żołnierza Longinusa, ktory przebił bok Chrystusa włócznią, potem jednak nawrócił się i został stracony z rozkazu Piłata. Relikwie przchowywane są w metalowej skrzyni w krypcie bazyliki pod podłogą bazyliki, a raz w roku, w Wielki Piątek, wystawiana na widok publiczny i niesione ulicami miasta w uroczystej procesji.
Budynek zwany Teatro Accademico del Bibiena (Via dell'Accademia 47), otwarty w 1769 roku, uchodzi za jedno z głównych dzieł architekta Antonia Bibieny. Powtarzaną przez niemal wszystkie przewodniki ciekawostką jest, to, że w sali teatru, w 1770 roku, w kilka tygodniu po otwarciu, koncertował czternastoletni wówczas Mozart, i że sama budowla wzbudziła zachwyt ojca artysty.
Większość przewodników jako jedną z ważniejszych atrakcji turystycznych Mantui wymienia Palazzo Te, położony dość daleko od centrum (przy Viale Te) zespół pałacowy zbudowany w pierwszej połowie XVI wieku przez Giulia Romano, ucznia Rafaela, na polecenie Federico II Gonzagi, jako letnia rezydencja. Pałac zbudowany jest na planie kwadratu, z dziedzińcem w środku i ogrodem. Obecnie mieści się w nim muzeum, a także siedziba Centro Internazionale d'Arte e di Cultura di Palazzo Te.

• W Andes pod Mantuą urodził się w 70 roku p.n.e. Wergiliusz.
• W Mantui urodził się Andrea Mantegna; jego grób znajduje się w jednej z kaplic bazyliki św. Andrzeja.
• Mantua jest miejscem akcji Rigoletta Verdiego, a także drugoplanowym miejscem akcji Romea i Juliii Szekspira.